Arbeidsmarkt voor IT'ers: alles kunnen is de norm

Gepubliceerd op donderdag 2 januari 2014

Turbulent en onzeker zal in 2014 de arbeidsmarkt voor IT'ers zijn. Enerzijds wordt er gevochten om talentvolle bouwers van apps, slimme Java-experts en schaarse interaction designers, anderzijds doen bedrijven er alles aan om van hun overbodige projectmanagers af te komen. Wil jij carrière maken in de IT? Dit zijn de acht trends voor 2014.


1. Trends aanvoelen vergt vrouwelijke intuïtie

Zwarte zwanen worden ze genoemd, de toevallige gebeurtenissen die ons leven bepalen. Hun impact kan enorm zijn. Neem nou de ICT-sector, waar belangrijke vernieuwingen opvallend vaak uit onverwachte hoek komen. Volgens Competence Director Erik Kolthof van Yacht hebben ICT-bedrijven juist daarom zoveel behoefte aan mensen die kunnen inschatten of trends belangrijk worden (of uitgaan als een nachtkaars). 'Vrouwelijke' eigenschappen als inlevingsvermogen, overzicht, intuïtie, vermogen tot samenwerken en zien van dwarsverbanden geven organisaties de noodzakelijke wendbaarheid. Heb je die eigenschappen niet in huis? Dan zit er maar één ding op: retegoed worden als technisch specialist. Kolthof: "Op de huidige arbeidsmarkt moet je ofwel vakinhoudelijk goed zijn ofwel goed in het vertalen van ICT naar gebruikersvragen. Neem nou big data. Dat is een mooie kreet, maar hoe vertaal je die naar nuttige en relevante informatie? Big data is niet meer dan een vertrekpunt. Daar moet nog intelligentie aan worden toegevoegd." Volgens cijfers van Yacht werden tot en met het derde kwartaal van dit jaar 87.600 unieke vacatures geplaatst, een groei van 18 procent ten opzichte van de eerste drie kwartalen van 2012. Verreweg het grootse deel bestond uit ontwikkelaars (41 procent), gevolgd door beheerders (19 procent), analisten (12 procent), testers (4 procent), projectmanagers (3 procent) en een residu van 20 procent van vanalles en nog wat. Kolthof: "Het aantal vacatures voor hoger opgeleiden stijgt over de hele linie. Dat was in 2012 wel anders. Er zijn meer vacatures dan goede mensen beschikbaar. Hoewel organisaties nu nog niet bereid zijn fors water bij de wijn te doen qua arbeidsvoorwaarden, zijn er voor ‘schapen met vijf poten' altijd mogelijkheden."


2. Een nieuwe generatie alleskunners

Martijn de Jong, Hoofd Recruitment bij Sogeti, constateert bij de top 500 van grootste bedrijven in Nederland een toenemende vraag naar technisch specialisten op het vlak van security, cloud, mobile en business intelligence & analytics. De Jong: "Daarbij zien we een nieuwe generatie aan de poort kloppen. Een karakterschets? De sollicitant van 2014 functioneert uitstekend in online community's, is flexibel, klant- en resultaatgericht en gewend kennis te delen." Sogeti mocht in 2013 een kleine 300 nieuwe medewerkers verwelkomen, waarvan ongeveer 50 procent young professionals. Zij hebben niet alleen zakelijk inzicht maar vooral ook een scherpe focus op technologie. Om zulke talenten wordt gevochten op de arbeidsmarkt. De Jong projecteert de niet geringe bagage van deze alleskunners op de functie van projectmanager: "Vroeger moest een projectmanager van alles wat weten en kon die alle projecten aansturen. Tegenwoordig moeten teams juist specifiek vanuit de techniek worden aangestuurd. De technisch projectleider is daarnaast de schakel naar marketing, HR en sales en moet dus ook de taal van die afdelingen snappen."

3. Uitstroom onderwijs groeit te traag

Om Nederland ook in de toekomst te kunnen voorzien van slimme gezondheidszorg, slimme retail, slimme logistiek, slimme infrastructuur en slimme steden, moeten de tekorten op de ICT-arbeidsmarkt worden aangepakt. Bart Hogendoorn, voorzitter van Nederland ICT, noemt met name moeilijk vervulbare vacatures bij software- en security-bedrijven. Nederland ICT voorspelt een tekort van 7.000 ICT'ers in 2017. Mocht de economie flink aantrekken, dan kan dit tekort zelfs oplopen tot 12.000. Op zich zijn we goed bezig gezien de groeiende uitstroom uit ICT-opleidingen. Maar de match tussen marktvraag en onderwijsaanbod is nog lang niet optimaal. Teveel studenten met talent kiezen voor andere sectoren (vaak ook nog eens zonder veel baangarantie). Een nieuwe positieve impuls aan dit alles wordt volgens Hogendoorn gegeven met het eind oktober door CA-ICT ingediende ‘sectorplan ICT'. Dit plan moet bijdragen aan het wegnemen van een reeks knelpunten op de arbeidsmarkt. De begroting bedraagt ruim 10 miljoen euro. Het streven is om 500 tot 1.000 jonge afgestudeerden aan een baan te helpen, enkele duizenden professionals bij te scholen en zo'n 300 werkzoekenden te helpen aan werk. Dankzij het plan kunnen ICT-bedrijven investeren in het opleiden van eigen medewerkers, en van deze investering 50 procent gesubsidieerd krijgen. Wordt vervolgd.

4. Personal branding: koppeling met de echte wereld

Is het niet merkwaardig dat we in deze branche nog steeds functies tegenkomen als scrum master, applicatie change-manager en .NET developer? Voor de gemiddelde medemens zijn het volstrekt nietszeggende termen, die schouderophalend worden genegeerd. Dat moet anders, vindt trendwatcher Marcel Bullinga: "ICT speelt zich af onder de motorkap. Maak een koppeling met de echte wereld!" En dus heten de beroepen van de toekomst volgens Bullinga ‘talentversneller', ‘nanosmid', ‘virtueel teamwerker', ‘smart city-adviseur', ‘energieoogster' en ‘3D-timmerman'. Van zulke businessgerelateerde beroepen ziet uw buurman wel degelijk de toegevoegde waarde. Volgens Bullinga is het hoog tijd voor ICT'ers om hun personal branding op orde te krijgen nu de arbeidsmarkt steeds flexibeler wordt. Het merk ‘ik' moet weer worden opgevijzeld want... voordat je het weet sta je op straat en moet je jezelf weer verkopen. Dus als je buurman straks vraagt wat jij doet, begin dan niet over het managen van de verandering van applicaties. Makes no sense!


5. Hoogspecialistisch werk voor een habbekrats

Grote ICT-dienstverleners als Atos, Logica en Capgemini namen de afgelopen jaren massaal afscheid van oudere medewerkers, die nu als zzp'ers tegen veel lagere tarieven hun kostje moeten verdienen. Volgens ICT-bestuurder Bob Bolte van FNV Bondgenoten zijn oudere professionals geneigd tegen steeds lagere tarieven de schaarse opdrachten binnen te harken. Ze worden voortgedreven door de waan van de dag, zonder geld te kunnen reserveren voor verzekeringen, pensioenen en het volgen van noodzakelijke opleidingen om up to date te blijven. Ook de ICT-dienstverleners zelf hebben overigens last van deze negatieve tarievenspiraal. Bolte: "Stel: Atos krijgt een opdracht van Shell, dat geen 100 ICT'ers van het bedrijf afneemt maar slechts 15. De overige 85 worden ingehuurd bij een detacheringsbureau want dat is véél goedkoper. Zo krijgen de dienstverleners concurrentie van zzp'ers die ze ooit zelf hebben ontslagen." Overigens komt de prijsdruk volgens Bolte straks vooral ook uit het buitenland. De sector krijgt een zware dobber aan de vele honderden internationaal opererende sites die ICT-specialisten aanbieden. Op een community als Topcoder.com staan zo'n 600.000 ICT'ers ingeschreven. Opdrachten worden aangenomen voor enkele tientjes, en vaak nog verdienstelijk uitgevoerd ook. Bolte: "Nederlandse ICT'ers moeten zich straks conformeren aan het gemiddelde loon in de rest van de wereld. Geloof me, daar krijgen we allemaal nog last van."

6. Flexibel meeademen met fuzzy firms

Fuzzy firms zijn grote bedrijven die toch ‘vloeibaar' zijn in hun personeelsbestand. De ene dag zijn ze lean afgetraind op wat nodig is, de volgende dag juist slagvaardig opgedikt met externe capaciteit voor tijdelijke nieuwe projecten. De term fuzzy firms komt van HeadFirst, een open online marktplek waar opdrachtgevers en zelfstandigen elkaar vinden. HeadFirst kan putten uit een pool van 15.000 werkzoekenden. Daarvan is 80 procent werkzaam in de ICT. Algemeen Directeur Rick Kruiswijk van HeadFirst over fuzzy firms: "De vaste kern van grote organisaties wordt steeds kleiner. Ze hebben een steeds grotere flexibele schil van professionals waar snel afscheid van genomen kan worden. Daarbij zien we dat de gemiddelde looptijd van opdrachten is gedaald van 13 naar 8 maanden. Zelfstandige professionals moeten dus harder werken en eerder op zoek naar een nieuwe opdracht." In de online tool van HeadFirst kunnen opdrachtgevers rechtstreeks contact zoeken met kandidaten, of "het hele circus" door HeadFirst laten regelen (inclusief samenstelling van het team). Aan wat voor specialisten hebben de fuzzy firms momenteel behoefte? Kruiswijk noemt scrum masters, technisch architecten, Oracle-experts, Java-experts, interaction designers en security-specialisten. Generieke capaciteiten van bijvoorbeeld testers en projectmanagers zijn juist minder gewild.


7. Projectmanager, borduur niet voort op verouderde skills

Ook in 2014 moeten freelancers nog rekening houden met lage tarieven en te weinig opdrachten, voorspelt Vincent Day, Managing Director van detacheringsbureau iSense ICT Professionals. "Vanaf 2015 stijgt de vraag volgens het CBS weer." Day adviseert zelfstandigen bewust te zijn van de waarde die hun expertise op de arbeidsmarkt heeft. Hun valkuil? Te lang voortborduren op verouderde skills. Met name projectmanagers zitten in de hoek waar de klappen vallen. Zij bieden zich soms zelfs aan voor 50 euro per uur. "Meegaan in nieuwe ontwikkelingen, kennis verdiepen en nieuwe skills bijleren", is Day's advies aan projectmanagers, die wellicht ook nieuwe kansen krijgen door de hype rond high performance-teams. Een compleet ander verhaal dan voor projectmanagers geldt voor Linux-engineers, open source-beheerders, .NET developers, BI- en sharepoint-specialisten en bouwers van mobile apps. Voor hen is er veel werk, met uitstekende tarieven. Day adviseert zelfstandigen die ‘omhoog' zitten ergens tijdelijk in dienst te gaan voor een bescheiden salaris en deze interessante nieuwe kennis op te doen.


8. Multidisciplinair team ideale snoepwinkel

Maar liefst 1.200 nieuwe medewerkers kondigde ASML in juli 2012 aan te gaan zoeken. Anderhalf jaar later zitten er al 1.100 op hun post. Knap staaltje recruitment! Van alle functies zijn er zo'n 100 ICT-gerelateerd, schat Hank Oosterbaan, Global Manager Labor Market Communications. Oosterbaan: "Denk aan embedded software developers, system experts, system engineers en software architecten. Waarom ze bij ons solliciteren? Wij zijn voor hen de ideale snoepwinkel. Ze leren hier de nieuwste skills doordat wij werken in multidisciplinaire teams. Kijk, niemand van onze specialisten krijgt een machine in z'n eentje aan de praat. Dat vergt samenwerking tussen mechanici, besturingstechnici, elektrotechnici en ICT'ers." Wie denkt dat het daarbij blijft, vergist zich. Het wordt nog complexer. Elke ICT-specialist van ASML moet naast deze interne klanten ook externe klanten en suppliers aansturen. Nieuwe medewerkers moeten dus exceptionele communicatieve en organisatorische kwaliteiten hebben en heel goed verwachtingen kunnen managen. ASML zoekt en vindt ze wereldwijd.