Lely Europa's duurzaamste bedrijvencomplex

Gepubliceerd op dinsdag 3 september 2013

In Maassluis verrijst het nieuwe hoofdkantoor van de Lely Groep. Dit wordt Europa's duurzaamste bedrijvencomplex. Materiaalgebruik, transport, installaties en onderhoud dragen bij aan een extreem hoge energie-efficiëntie. We nemen u even mee naar de Dijkpolder langs de A20.

Het nieuwe hoofdkantoor van Lely, dat deze zomer wordt opgeleverd, is een natte droom voor technici en techneuten. De hal en kantoren zijn gebouwd volgens BREEAM, een internationale beoordelingsmethode voor duurzaam gebruik van energie, ecologie en materialen, duurzaam transport en een hoge standaard voor gezondheid. Bij de BREEAM-certificering worden ook werkmethodes, installaties en onderhoud meegewogen. Voor het ontwerp van het kantoor heeft de Lely Groep eind 2012 de score ‘Excellent' (vier sterren) gehaald, en voor de productiehal zelfs ‘Outstanding' (vijf sterren). Dit is uniek op het vasteland van Europa!

Geen pv-panelen, wel bio-olie
De Lely Groep is actief in zestig landen en biedt werk aan ruim 2.000 mensen. Het bedrijf levert producten en diensten aan de agrarische sector, zoals machines voor ruwvoederwinning, geautomatiseerde voersystemen, stalreinigers en melkrobots. Het nieuwe internationale hoofdkantoor moet een uithangbord voor de complete melkveesector worden.

Om de zo gewilde certificaten te halen moet een deel van de elektravraag duurzaam worden opgewekt. Tijdens het ontwerpproces, zo stelt Michel Keijser van Techniplan Adviseurs, bleek dat dit aandeel niet kon worden behaald met alleen pv-panelen of windturbines. Om aan te sluiten op de BREEAM-eisen voor lokaal opgewekte energie zouden veel meer pv-panelen geplaatst moeten worden dan esthetisch verantwoord. Daarom werd besloten voor de goedkopere en beter inpasbare bio-WKK (opwekking van elektriciteit met bio-olie). De bio-WKK levert het hele jaar door een constant aandeel elektra (en gelijktijdig warmte). Er is overigens nog niet definitief voor een bepaald type olie gekozen aangezien de markt sterk in beweging is qua kostprijs en verkrijgbaarheid.

Verder zijn er windturbines toegepast, intelligente terreinverlichting (reageert op passerende auto's), energiezuinige LED-verlichting (met daglichtregeling en aanwezigheidsdetectie), een waterbesparend irrigatiesysteem, een helofytenfilter voor afvalwaterzuivering, oplaadpunten voor elektrische fietsen en auto's, energiezuinige liften en waterbesparende infrarood-kranen en -urinoirs.

Efficiënt gebruik van schaarse ruimte is een van de pijlers waarop het bouwkundig ontwerp is gebaseerd. Wat leent zich beter voor efficiënt ruimtegebruik dan gebruik maken van het dak met een oppervlakte van vijf voetbalvelden? Het dak is voorzien van een terras, een basketbalveld, 500 m² zonnecollectoren, 580 parkeerplaatsen en een 600 meter lange wandelpromenade met bomen en zitjes langs de dakrand. Voor een lunchwandeling hoeven de medewerkers straks het dak niet meer af.

Het warmtepompsysteem met warmte- en koudeopslag in de bodem is gecombineerd met vloerverwarming- en vloerkoeling in het parkeerdek. Hierdoor zijn geen luidruchtige en aan slijtage onderhevige droge koelers meer nodig maar wordt het parkeerdek ‘s winters wel sneeuw- en ijsvrij gehouden. Verder vermeldenswaardig: de grote glazen kantoorpuien zijn uitgevoerd in een hoog-isolerende glassoort en voorzien van automatische zonwering en een nagenoeg individueel bestuurbaar klimaatsysteem.

Finetuning installatie
Het gebouwbeheersysteem, de Top Control 6 van Priva, zorgt voor afstemming van alle technieken en geeft inzicht in actueel energieverbruik en opgewekte energie. Realtime en per afzonderlijke afdeling wordt opwekking en verbruik van gas, water en elektriciteit en de uitstoot van CO? gemonitord.

De WKO in combinatie met de bio-WKK zorgt volgens Michel Keijser voor ongeveer 50 procent besparing op primaire energie. Keijser: "Dat wil zeggen dat het energieverbruik, uitgedrukt naar fossiele brandstoffen, met 50 procent wordt gereduceerd ten opzichte van een conventionele situatie. Daaronder verstaan we voor verwarming een HR-107 ketel en voor koeling een compressiekoelmachine. De WKO levert een forse besparing op doordat een groot deel van de warmte uit de bodem wordt onttrokken en slechtst beperkt elektra voor de warmtepomp nodig is. Deze elektra komt uit het net en wordt dus met fossiele brandstoffen opgewekt. De overige energie komt uit de bodem en is dus duurzaam. Bij een gasketel wordt alles met fossiele brandstoffen opgewekt. Vandaar dat dit tot een forse besparing leidt."

Keijser legt uit dat het effect voor koeling nog sterker is: "Dat komt omdat hiervoor niet persé de inzet van de warmtepomp nodig is aangezien er direct vanuit de bodem kan worden gekoeld. In vergelijking met een koelmachine die altijd elektra nodig heeft, levert dit dus ook een forse reductie op. Tenslotte mag de CO?-uitstoot die vrijkomt bij een bio-WKK worden weggeschreven omdat de grondstoffen van de brandstof dit al tijdens de levensduur hebben gecompenseerd door bijvoorbeeld plantenafval of hout."

De finetuning van de installatie gaat enkele maanden duren. Zodra er mensen in het kantoor komen, is het een kwestie van afstemmen en bijstellen, denkt John Beker, senior Montage Inspecteur van Techniplan Adviseurs. Beker: "In het begin zal de technische dienst een uurtje per dag de parameters van het gebouwbeheersysteem moeten bekijken en op de afdelingen moeten informeren of er klachten zijn. Later wordt dat minder en regelt de installatie zich bijna helemaal zelf."

Besparen en terugverdienen
Het installatie-ontwerp is vooruitstrevend te noemen. Maar dat is pas de helft van het verhaal. Hoofdaannemer Dura Vermeer moet ook de BREEAM-eisen voor de uitvoering zien te halen. "Een bijna onmogelijke opgave", aldus Ferdi Buijsrogge van de Lely Groep. "Over alles moet worden nagedacht, alles moet verantwoord worden. Voor elk schroefje en elk zakje zand moet Dura Vermeer met leveranciers in gesprek."

Volgens de BREEAM-eisen dient 80 procent van de gebruikte materialen een verantwoorde herkomst te hebben. De gipsplaten mochten bijvoorbeeld niet uit China komen, dat past niet bij duurzaam transport (ofwel: teveel CO?-uitstoot). Maar het gaat verder. Wat te denken van het schoonmaken van het nieuwe pand? Buijsrogge: "De eerste spa moest nog de grond in toen we al met het schoonmaakbedrijf in gesprek waren over de manier waarop zij de vide dachten te gaan reinigen. Dat gaat wel ver, vind je niet? Toch hebben we de keuze voor nieuwbouw volgens BREEAM bewust gemaakt. We doen iets liever goed dan half."

Waarom investeert Lely zoveel geld in duurzaamheid? Ach, het is maar hoe je ‘veel' definieert, vindt Buijsrogge: "Als familiebedrijf hoeven wij geen aandeelhouders tevreden te houden op de korte termijn. We denken in lange tijdlijnen en kiezen voor lange termijn-oplossingen. Neem nou de WTW-unit. Die kost een miljoen euro méér dan traditioneel verwarmen en koelen. Daar staat tegenover dat we die in vijf jaar terugverdienen. Nou, dan is een besluit snel gemaakt. Van de totale investeringen in duurzaamheid verdienen we 95 procent terug, waarvan 80 procent in tien jaar en 15 procent in vijftien jaar."