Ons personeel steelt (niet)

Gepubliceerd op woensdag 1 juni 2011

Interne criminaliteit, het is een lastig onderwerp. U moet er iets mee, want het gebeurt in vrijwel elk bedrijf. Maar u past ervoor om uw interne organisatie -met camera's en strenge gedragsregels- te modelleren naar een penitentiaire inrichting. Wat is wijsheid? In dit artikel de achtergronden, een stappenplan en een gezonde dosis Hollandse nuchterheid.

Het zal u maar overkomen: Wim, een uitstekende vakman en al dertig jaar in trouwe dienst, heeft de kluit belazerd. Pardon? Een greep in de kassa. Driehonderd euro verdwenen. U bent er goed ziek van. Ook uw vertrouwen in de andere medewerkers heeft een flinke deuk opgelopen. Hebben zij misschien ook iets op hun kerfstok? Proletarisch gewinkeld in het magazijn? Creatief geweest met declaraties? De nieuwe banden van hun bedrijfsbus vervangen door oude? Setje sleutels achterovergedrukt? Gereedschapskist kwijtgemaakt? Het gebeurt, zelfs vaker dan u voor mogelijk houdt, zoals blijkt uit een recent grootschalig onderzoek.

Om de meningen en ervaringen van ondernemers ten aanzien van criminaliteit in kaart te brengen, voerde onderzoeksbureau Intomart GfK in opdracht van Nationale-Nederlanden eind vorig jaar een kwantitatief onderzoek uit. Maar liefst 1.313 panelleden namen deel aan een enquête via internet. De deelnemers waren directeuren en managers van bedrijven (met tussen de 20 en 150 medewerkers) in vijf sectoren: zakelijke dienstverlening, transport, detailhandel, horeca en bouw. Ze werden ondervraagd over diefstal, inbraak, cybercrime en andere delicten. Daaruit bleek: ook het eigen personeel gaat niet vrijuit.

Van de ondervraagden geeft 36 procent aan met interne criminaliteit te maken te hebben. De schade bedraagt in 8 procent van de gevallen meer dan 100.000 euro en in een kwart van de gevallen minder dan 1.000 euro. Hoewel er verschillen zijn tussen de sectoren, is de algemene tendens dat steeds meer bedrijven (28 procent) interne criminaliteit zien als een probleem in opkomst.

Vertrouwensbreuk

Dat medewerkers niet altijd te vertrouwen zijn, wilt u liever niet weten. Maar goedgelovigheid wordt afgestraft, zo blijkt uit het onderzoek. Even wat feiten en cijfers. Ruim 30 procent van de ondervraagden geeft aan dat diefstal door eigen personeel vaker voorkomt dan diefstal door vreemden. Dit wordt met name vaak genoemd in de horeca. Ook de detailhandel valt in negatieve zin op. Volgens Intomart GfK leidt deze sector jaarlijks 180 miljoen euro schade door interne criminaliteit. Uit het onderzoek blijkt dat 36 procent van de detaillisten ermee te maken heeft.

De bouwgerelateerde sectoren blijven qua cijfers nauwelijks achter. Misschien wel het meest opvallende onderzoeksresultaat is het antwoord op de stelling ‘ons personeel steelt niet'. Slechts 24 procent is het daar (sterk) mee eens. Van de overigen is 33 procent neutraal, 33 procent is het oneens met de stelling en 8 procent is het sterk oneens. (Volgens 2 procent is het onderwerp niet van toepassing.) De vertrouwensbreuk wordt door de ondervraagde bedrijven gezien als meest vervelende consequentie van stelende medewerkers. Van de ondernemers die te maken hebben gehad met diefstal door eigen personeel, geeft 58 procent aan dat het vertrouwen in hun mensen schade heeft opgelopen.

Overigens hebben grote bedrijven vaker te maken met stelend personeel dan kleine. Een op de drie kleine bedrijven (20-50 medewerkers) stelt dat het eigen personeel niet steelt. Van de bedrijven met 150 medewerkers of meer geeft slechts een op de tien dit aan.

Camera's

Dat het gebeurt valt niet te ontkennen, maar wat kunt u ertegen doen? Ook daar gaan Intomart GfK en Nationale-Nederlanden op in. Van de 1.313 panelleden doet 20 procent helemaal niets aan preventie en is 7 procent ook niet bereid te gaan investeren in preventie. Van de 80 procent die wel maatregelen neemt, plaatst 15 procent camera's.

Andere preventiemiddelen zijn interne controle, kascontrole en toezicht (9 procent), uitgangscontrole (7 procent), opstellen van gedragsregels (4 procent) en spullen achter slot en grendel plaatsen (4 procent). Ook registratie van materiaal, dreigen met ontslag, geven van voorlichting, uitdelen van pasjes en plaatsen van kluisjes en alarminstallaties worden genoemd.

De bedrijven kiezen met name voor investeren om de materiële schade te beperken, het veiligheidsgevoel intern te verhogen en om vertragingen in het bedrijfsproces te voorkomen. Van de bedrijven die exact weten hoeveel geld ze hebben uitgegeven aan preventieve maatregelen, heeft verreweg het grootste deel tussen de 1.000 en 10.000 euro gespendeerd. Een kleine minderheid van 2 procent heeft zelfs meer dan 100.000 euro uitgegeven. (Een gigantisch bedrag, ook voor een bedrijf met 150 medewerkers.)

Word geen big brother

Als u de onderzoeksresultaten en maatregelen uit het stappenplan (zie kader) bekijkt, bekruipt u wellicht een gevoel van moedeloosheid. Willen uw mensen überhaupt nog iets met u te maken hebben als u alle maatregelen doorvoert? Waarschijnlijk niet. U zou gezien worden als big brother, een grote boze oom waar niemand meer voor wil werken. De hamvraag is daarom: Hoe zet u dit onderwerp in alle redelijkheid op de agenda?

We informeren bij Joeri Vig (Centrum voor Criminaliteitspreventie en Veiligheid), projectleider van het stappenplan: "Het is belangrijk hoe het onderwerp gebracht wordt. Bespreek het regelmatig in alle openheid, bijvoorbeeld tijdens het werkoverleg. Het hoort zeg maar bij de gewone procedures. Zo voorkomt u dat personeel het gevoel krijgt op de hielen gezeten te worden. Probeer daarbij een loyale sfeer te creëren, waarbij collega's elkaar durven aan te spreken op hun gedrag."

Het belangrijkste is volgens Vig echter dat er helderheid is over de huisregels. Als er duidelijke regels zijn, kan er geen misverstand over bestaan dat die ook moeten worden nageleefd. Het stappenplan is daarbij een leidraad (en niet meer dan dat). Vig: "Uiteraard moeten ondernemers niet het hele stappenplan letterlijk overnemen. Mijn advies: eerst een risico-inventarisatie en vervolgens maatwerk, met inbegrip van kosten en baten en op een manier die past bij de cultuur van het bedrijf."