Overijsselse installateurs in crisis: talent blijven opleiden

Installateurs in Overijssel zitten in een lastige spagaat. Vanwege de vergrijzing moeten ze investeren in jonge vaklui maar vanwege de crisis kunnen ze die nu geen baan of stage aanbieden. Alleen de allerbeste bedrijven blijven desondanks investeren in opleidingen. Uw verslaggever sprak daarover met Bart van Amerongen en George Westgeest.

Met alle disciplines zelf in huis, twee benen stevig op de grond (en midden in de maatschappij) en de blik gefocust op een duurzame toekomst mogen we Paul van Vilsteren uit Zwolle een modern installatiebedrijf noemen. ‘Een toonaangevende, full-service totaalinstallateur', lezen we in de bedrijfsbrochure. En daarmee is niets teveel gezegd. Het bedrijf is uitvoerend, planmatig èn adviserend bezig, heeft eigen specialisten op het gebied van BIM in dienst, loopt voorop in het toepassen van nieuwe technieken en besteedt veel aandacht aan (bij)scholing van (jonge) medewerkers. Drie vestigingen, 80 fte's, 75 jaar jong ... alle ingrediënten zijn aanwezig voor succes in installatietechniek.

Toch toont directeur Bart van Amerongen geen spoor van euforie in zijn werkkamer op het hoofdkantoor in Zwolle. Een diepe zucht ontglipt hem als de verslaggever vraagt naar de belangrijkste aandachtspunten. Van Amerongen draait er niet omheen: "Voldoende werk binnenhalen, de financiën op de rit houden." Van Amerongen staat open voor grootschalige renovatieprojecten van corporaties of VVE's. Ook gebouweigenaren van bedrijfshallen, scholen en kantoren mogen zich melden. Graag zelfs.

Bij bedrijven zoals Paul van Vilsteren, die kraken onder de crisis, zijn leerling-monteurs meestal als eerste de dupe. Dat mag niet gebeuren, vindt Van Amerongen: "Het gevaar is dat jongeren worden gezien als goedkope arbeidskrachten. Daar gaan we niet in mee. We hebben tien leerlingen rondlopen. Maar aangezien we nu de tijd niet hebben om ze met eigen leermeesters op te leiden, laten we dat doen. Al onze leerlingen hebben we ondergebracht bij Installatiewerk Oost & Flevoland. Dan weten we dat ze hun diploma halen en wij hebben de handen vrij."

Saneringen
De situatie bij Paul van Vilsteren kenmerkt de regio. ‘Personeel keihard nodig... maar nu even niet', schreven we vorige maand in dit vakblad. De 500 installatiebedrijven in Overijssel en Gelderland staan voor een lastig dilemma. Vanwege de vergrijzing moeten ze wel investeren in jonge vaklui maar vanwege de crisis kunnen ze die nu even geen baan aanbieden... of een stage met voldoende begeleiding.

Bart van Amerongen herkent het beeld: "Al 30 of 40 procent van de werknemers in de installatiebranche is hier zijn baan kwijtgeraakt door saneringen. Er is heel weinig instroom en heel veel uitstroom. Zelfs leerlingen op MBO 4-niveau kunnen vaak geen plek vinden in de branche. Ze vertrekken naar de zorg of detailhandel, waar ze makkelijker aan de bak komen. Nou, die zien we dus nooit meer terug. Als straks de markt weer aantrekt, duurt het jaren voordat we weer op sterkte zijn."

De grote vraag is natuurlijk: wanneer trekt de markt aan? Er zijn geen signalen die daarop duiden. In de Overijsselse woningbouw wordt volgens Van Amerongen nog slechts 25 procent gebouwd van het volume van vier jaar geleden (toen Paul van Vilsteren nog 100 fte's had en een flexibele schil van zo'n 25 inleners). Wat er al wordt gebouwd, moet worden verdeeld onder tientallen hongerige concurrenten. Al met al moet Van Amerongen harde maatregelen nemen om overeind te blijven: langere werkweken, afscheid nemen van personeel, efficiënter werken, monitoren van werktijden, strakker inkopen, strakker aansturen van projectleiders, meer acquireren en slimmere regelingen treffen met leveranciers. Ga er maar aan staan.

"Het siert een bedrijf als Paul van Vilsteren dat ze ook nu blijven investeren in leerlingen", aldus directeur Erik Nijhof van InstallatieWerk Oost & Flevoland. "Daar moeten we het van hebben, anders krimpen we nog verder." Sinds 2009 is InstallatieWerk Oost & Flevoland al teruggegaan van 350 naar 210 leerlingen. Nijhof: "Niet omdat we ons werk als begeleiders van jonge monteurs niet goed doen maar vanwege een gebrek aan leer-/werkplekken. Ook afgelopen maanden zijn er weer bedrijven failliet gegaan en jongens op de bank terechtgekomen. De eerste prioriteit van de bedrijven is overleven. Voor jongeren met wat minder technische inhoud en minder communicatieve vermogens wordt het een lastig verhaal."

Jongeren met rugzakje
In Olst, twintig kilometer verderop, treffen we George Westgeest, directeur van het 99 jaar jonge bedrijf Elshof. De onderneming bestaat uit twee onderdelen. Loodgietersbedrijf Elshof doet de traditionele gawalo-werkzaamheden, aangevuld met zonneboilers en -collectoren, energiedaken en warmtepompen. Elshof Metaaldak (bedrijfsonderdeel twee) is toonaangevend in ambachtelijk vakwerk met behulp van moderne technologie. Materialen als koper, zink, aluminium, staal, rvs en titanium worden bewerkt met computergestuurde apparatuur, onder meer voor restauratie van kerken, torens en monumentale landhuizen.

Elshof is een bedrijf met bijzondere expertise. Maar ook George Westgeest heeft geen reden om de polonaise te dansen. In 2012 moest hij afscheid nemen van tien van de veertig medewerkers omdat er minder werk was (en is) in de installatietechniek. Toch denkt Westgeest er niet aan om te snijden in jonge aanwas "zolang dat niet absoluut noodzakelijk is". De ondernemer uit Olst biedt al vele jaren kansen aan jonge monteurs en zinkwerkers. Hij is bereid daar ver in te gaan. Westgeest: "Als de nood echt aan de man komt, vraag ik de ouderen wat minder te gaan werken zodat er ruimte blijft voor leerlingen."

Momenteel heeft Westgeest drie bbl'ers. Twee daarvan zijn in vaste dienst, de derde is in dienst bij InstallatieWerk Oost & Flevoland. Opvallend genoeg zijn het niet alleen supertalenten die Westgeest een kans geeft. Ook jongens "met een rugzakje" mogen bewijzen wat ze kunnen. Westgeest: "Zulke jongens begeleiden gaat me aardig af, misschien omdat ik zelf vroeger ook geen lieverdje was. Op dit moment heb ik er een met zware adhd. Die gaat best goed."

Westgeest noemt "aandacht geven" en "genoeg structuur bieden" als methodes om jong talent tot bloei te laten komen. Westgeest: "Over het algemeen krijg ik ze wel in het gareel. Ze reageren heel positief op het familiegevoel met fijne collega's. Dan kun je ze alles leren. Ik haal er een paar oude leidekkers bij en zet ze 1-op-1 met zo'n ventje met tatoeages in zijn nek en piercings in zijn wenkbrauwen. Het is mooi om te zien hoe snel hun houding verandert."

Stage zonder vergoeding
Misschien wel meer dan ooit zijn de jongeren afhankelijk van de kansen die ondernemers als Westgeest en Van Amerongen hen bieden. Westgeest is wat dit betreft ook niet bijzonder positief over de bijdrage die de scholen leveren. Wat er in de klas gebeurt, kan beter, intensiever, praktijkgerichter. Misschien zijn de scholen te groot om aandacht te geven aan elk individu. Het lijkt soms wel of de bbl'ers een dag per week naar school gaan alleen om aan de contacturen-verplichting te voldoen. Hoe het ook zij, door een efficiëntere invulling van de dag kan de doorlooptijd voor de theorie volgens Westgeest de helft korter.

Maar toegegeven: zinkwerk is wel een vak apart. Westgeest: "Er bestaat helemaal geen school die goed is in zinkwerk." Het ambacht moet in de praktijk worden geleerd. En wat geldt voor zinkwerkers, geldt in mindere mate ook voor installatie-monteurs: opleiden kost tijd en geld, vraagt geduld en vergt aandacht. Daarin moeten bedrijven investeren en hun verantwoordelijkheid nemen, anders wordt de markt nog verder uitgehold en kapen concurrenten straks nog meer jong talent bij elkaar weg. Daar is niemand mee gediend.

Nijhof van InstallatieWerk Oost & Flevoland doet zijn uiterste best om leerlingen ondanks alles geplaatst te krijgen. Als installateurs leerlingen geen werkplekken voor twee jaar kunnen of willen aanbieden, dan misschien een stageplek. Als dat geen stageplek is voor drie maanden, dan misschien voor een project van enkele dagen. En als de installateurs geen geld willen besteden aan stagevergoedingen, dan kan het wellicht met gesloten beurzen. Nijhof: "Elke kans om jongeren de beroepspraktijk te laten ervaren, moeten we pakken. Als ik bij een installatiebedrijf een busje zie van een detacheringsbureau, denk ik: daar had in plaats van een flexwerker ook een jongen van ons kunnen zitten."

recente artikelen

gepubliceerd in diverse (vak)media

“Wat gezondheid is moet iedereen zelf bepalen”

Noord-Limburg wil de gezondste regio van Nederland worden en heeft grootse plannen. Het klinkt aantrekkelijk maar een burgerraadslid uit Horst aan de Maas heeft felle kritiek.

Lees artikel »

Securityproject Melissa hackt Russische hackers

Na Deadbolt en Genesis Market werd onlangs de hackersgroep Qakbot opgerold, mede dankzij het cybersecurityproject Melissa. Arwi van der Sluijs is er trots op en vertelt.

Lees artikel »

Pfas-zaak Dordrecht zet forever chemicals op radar

Het gevaar van pfas voor de volksgezondheid is niet meer te bagatelliseren door de recente rechtszaak tegen Chemours in Dordrecht. Maar pfas is here to stay. Hoe nu verder?

Lees artikel »

Het wonder van geperst, verhit en gefilterd gras

Start-up Grassa claimt meer eiwit uit gras te kunnen halen dan de koe. Gras is niets minder dan een wonderplantje volgens directeur Rieks Smook: "Er kan zoveel méér met gras."

Lees artikel »

Moleculair bioloog over gedrag en kwantumfysica

Moleculair bioloog en therapeut Lianne Hermers gebruikt de kwantumfysica om bewustzijnskracht te ontdekken. Haar cliënten lossen mentale problemen zelf op zonder pillen.

Lees artikel »

Overvolle binnensteden hunkeren naar fresh air

Bedrijfsbussen op diesel mogen vanaf 2025 veel Nederlandse stadscentra niet meer in. Met elektrische steps, cargo-bikes en (bak)fietsen vinden monteurs hun weg in de binnenstad.

Lees artikel »

Google wil onze medische data, maar wat willen wij?

Care Studio van Google Health heeft aangekondigd in de VS patiëntendossiers te willen gaan beheren. Huisarts Huib Rutten ziet risico's: "De regie moet altijd bij de patiënt blijven."

Lees artikel »

Bouwvallig Blackpool, walhalla voor kansarmen

De Engelse badplaats Blackpool werd onlangs belachelijk gemaakt door minister Helen Wheeler. Ze bood haar excuses aan maar met financiële steun schiet de stad meer op.

Lees artikel »

Mark Soetman levert de primeur: rauw krabbenvlees

Start-up Crustalicious heeft een machine ontwikkeld die kleine krabben in zes stappen ontdoet van pcb's, zware metalen, ingewanden en schaal. Een wereldprimeur!

Lees artikel »

Meneer Parkinson gaat niet weg, maar boksen helpt wel

Parkinson dendert als een epidemie door Europa. Om het ziektebeeld te vertragen worden steeds meer bokstrainingen speciaal voor Parkinson-patiënten verzorgd.

Lees artikel »