Zonder bank tòch financiering

Gepubliceerd op maandag 18 november 2013

Ondernemers die willen lenen, zijn steeds vaker aangewezen op alternatieve financieringsvormen. Op het ongeëffende pad van crowdfunders, microfinanciers en kredietunies ontstaan plots nieuwe kansen. Met enige vasthoudendheid en -laat dat duidelijk zijn- een ijzersterk plan, maken mkb-ondernemers zeker kans van slagen. Enkele retailers in de kledingbranche vertellen hoe ze dit aanpakten.  

"Sinds ik met mijn succesverhaal over crowdfunding in de media ben geweest, word ik helemaal gek gebeld door bedrijven die me iets willen verkopen." Emilie Huber van Colori Shoes twijfelt even of ze moet meewerken aan dit artikel. Publiciteit is op zich gunstig gezien de fase waarin Colori Shoes zit. Het bedrijf wil meer winkels openen. Om deze plannen te kunnen realiseren, heeft Huber nieuwe financiers nodig. Die vindt ze via crowdfunding. Ze opende een website (Coloricrowdfunding.nl) en al 63 aandeelhouders investeerden per persoon 500 euro of meer. Zo werd inmiddels ruim 50.000 euro opgehaald. Huber streeft naar 2.000 aandeelhouders, goed voor één miljoen euro.

Ondanks de drukte, maakt ze tijd voor het interview. Huber vertelt: "Ik heb gekozen voor de aandelen-variant van crowdfunding. Mijn financiers zijn mede-eigenaar. Als er straks dividend wordt uitgekeerd, delen ze daarin. Tot die tijd krijgen ze 10 procent van hun investering als Colori-cadeaubon." Bij elke 50.000 euro valt het geld vrij. Met de eerste tranche opende ze een winkel in Amsterdam. Voor de tweede 50.000 euro is nu "een bodempje" gelegd. Die wil ze gebruiken voor betere automatisering: koppeling van de databases van webwinkel en magazijn. En verder? Huber: "Als we 2.000 aandeelhouders vinden, wordt Colori heel groot. Maar vergis je niet. Crowdfunding is veel werk. De website, administratie, je doelgroep vinden, onderhouden van contacten en verzorgen van presentaties. Je hebt er een baan bij. Aan de andere kant: het is een charmant middel. Ik ben omringd met betrokken mensen. In oktober start onze nieuwe campagne."

Crowdfunding is helemaal hot. Het is een manier om geld los te krijgen van externe financiers als de banken daartoe niet bereid zijn. En dat is helaas de realiteit van 2013. Banken weigeren onnodige risico's te lopen of ondernemers met een lening door de crisis heen te loodsen. Retailers die desalniettemin hun droom willen realiseren, moeten financiering regelen buiten de bank om. Dat kan via crowdfunding maar ook via bootstrapping, microkredieten, kredietunies en private equity. De mogelijkheden zijn eindeloos. Maar pas op voor naïviteit en... te hoge verwachtingen.

Nul op rekest

Ruim vier op de tien ondernemers in het midden- en kleinbedrijf geven aan dat hun bedrijf met financiële problemen kampt. Een kwart verwacht dat het de komende maanden alleen maar erger wordt. Dat concludeerde EenVandaag onlangs in een onderzoek onder 1.800 mkb'ers. De meeste problemen ondervinden ze met het loskrijgen van een lening bij de bank.

Twee derde van de ondernemers die het afgelopen jaar een lening probeerden te krijgen, kreeg nul op het rekest. Van de ondervraagden vindt 85 procent dat banken te weinig moeite doen om het midden- en kleinbedrijf te ondersteunen. Een derde geeft aan dat de relatie met de bank de afgelopen twee jaar is verslechterd. Vijf procent is overgestapt op een andere bank, 22 procent overweegt dit te gaan doen.

Directeur Hans Vendrig van inkoopvereniging Euro-Holland spreekt ze regelmatig, de schoenwinkeliers die krediet willen voor een verbouwing of voor nieuwe voorraad. Er zijn maar weinig ondernemers die zulke investeringen financieren uit eigen vermogen, weet Vendrig. Jarenlang hoefde dat ook niet. De bank sprong bij. Het kon allemaal niet op. Maar in de crisis zijn de kaarten opnieuw geschud en de ondernemers trekken nu aan het kortste eind. Vendrig: "De banken vragen steeds meer eigen vermogen. Dat is wel logisch want juist doordat het allemaal niet op kon, zijn we in de crisis gekomen. Maar banken gaan soms te ver. Ik sprak laatst een van onze leden, een solide bedrijf met een tweede pand dat werd verhuurd. Allemaal dik in orde. Er moest wat gefinancierd worden voor een verbouwinkje. Maar ook daar wilde de bank niet aan. Dan denk ik: dit gaat te ver."

Alternatieve financieringsvormen als kredietunies, bootstrapping en private equity noemt Vendrig "exotisch". Voor de reguliere detailhandel ziet hij ze niet als serieuze oplossingen. Vendrig: "Van mijn leden hoor ik er nooit iets over. Nee, private equity ook niet. Dat is voor grote concerns. Ons grootste lid heeft vijf filialen. Nee hoor, winkeliers die kans willen maken op bankkrediet, moeten gewoon eigen vermogen meenemen. Hoeveel? Minimaal één en liefst anderhalve ton, zou ik zeggen. Verder kunnen ze niet zonder een goed businessplan, gestoeld op een solide bedrijfsvoering in het verleden. Met een magere balans zonder winst maken ze echt geen kans."

Microkrediet

Een financieringsvorm waar de afgelopen jaren goede resultaten mee zijn geboekt, is de microfinanciering. Neem bijvoorbeeld de organisatie Qredits, die kleine ondernemers (maximaal vijf werknemers) met een haalbaar ondernemingsplan aan krediet helpt. Sinds de oprichting in 2009 heeft Qredits al bijna 3.900 microfinancieringen (tot 50.000 euro) verstrekt met een totale waarde van 66,5 miljoen euro. "Daar zaten 350 kredieten bij voor winkeliers in de mode- en schoenenbranche", laat commercieel-directeur Roy Spit van Qredits weten.

Het geld komt van banken en overheid. Er wordt een marktconforme rente berekend van momenteel 9,75 procent. Spit licht toe: "We ondersteunen de ondernemers ook met professionele begeleiding van een coach, die meedenkt en adviseert. Onze coaches stellen ook hun netwerk ter beschikking en sparren met de ondernemers over hun blinde vlekken. Daardoor wordt de kans op succes vergroot. Dit jaar alleen al hebben we 400 coachingstrajecten gedaan."

Schoenmaker Martin de Graauw was een van de ondernemers die bij Qredits ‘in de prijzen' viel. De Graauw had een zaak in Volendam en dik 25 jaar ervaring in de schoenmakerij. Toen hij na een break een zaak wilde beginnen in IJburg, had niemand vertrouwen in zijn plannen. Tot hij met Qredits in contact kwam. De Graauw: "Daar trof ik iemand die geloofde in mijn droom. De bedrijfsadviseur bij Qredits kende de situatie op IJburg omdat ze daar eerder een ondernemer met een bloemenwinkel had begeleid. Ze heeft me echt aan alle kanten geholpen."

De coaching vond De Graauw een verademing. Op de site van Qredits zegt hij daarover: "Hun coach heeft me in de beginfase geweldig goed op weg geholpen. Hij heeft er ook voor gezorgd dat ik mijn zaakjes boekhoudkundig goed voor elkaar heb. Vroeger stopte ik alles in een tas en dacht ik dat het vanzelf wel goed zou komen."

Wekomenerwel.nl

Terug naar crowfunding. In de eerste zes maanden van dit jaar is in Nederland via crowdfunding 13 miljoen euro opgehaald. Het crowdfundingadviesbureau Douw&Koren verwacht dat de teller eind 2013 op 30 miljoen euro staat. Dat is aanzienlijk meer dan de 14 miljoen in 2012.

Ook Lonneke Verbunt van BrandMission heeft goede ervaringen met crowdfunding. In 2011 had ze startkapitaal nodig om haar winkelconcept voor eco- en fairtradekleding van de grond te krijgen. De bank vond haar businessplan weliswaar interessant maar het feit dat ze geen eigen geld inbracht gaf de doorslag: geen lening. Verbunt: "Ik kon twee dingen doen, stoppen of een andere financieringsbron zoeken. Toevallig hoorde ik over crowdfunding via Wekomenerwel. Samen hebben we een campagne voor startfinanciering opgezet."

De campagne duurde negen maanden. Verbunt opende een website en netwerkte zich een slag in de rondte om mensen te mobiliseren. Het werkte! Vijftig crowdfunders kochten een of meer certificaten van 500 euro per stuk. Verbunt: "Het begon met friends, family and fools. Daarna zijn er veel onbekenden bij gekomen. Uiteindelijk leverde dit een bedrag op van 40.000 euro. Dat moet ik binnen vier jaar terugbetalen tegen 5 tot 8 procent rente (in de vorm van een waardebon). Bij de bank betaal ik 10 procent."

Via de campagne kwam Verbunt ook in contact met twee particuliere investeerders. Al met al gaf dit voldoende armslag om in oktober 2011 haar eerste winkel te starten. Hoe kunnen ook andere retailers succes behalen met crowdfunding? Verbunt: "Ze moeten heel goed kunnen uitleggen wat hun bedrijf waardevol maakt. Investeerders hebben geld over voor innovatieve concepten van gedreven ondernemers met een goed businessplan. Nou, merken als Ekyog, Komodo en Monkee Genes zijn ambachtelijk gemaakt van duurzame stoffen en laten zich niet in met chemische middelen en sociale uitbuiting. Dat spreekt aan!"

Conclusie

Op Wekomeneerwel.nl vinden we ook andere duurzame modeconcepten die het goed doen, zoals Kiss and Tell (kleding van ambachtelijk gemaakte zijde uit India) en de in Nepal gemaakte sieraden van A Beautiful Story. Wekomenerwel helpt bij de juridische contractvorming en het opzetten van de campagne.

Hoopgevend. Maar toch: 30 miljoen euro is een druppel op een gloeiende plaat. Het mkb heeft vele miljarden nodig. Bovendien, vindt Bart Dirven van marketing- en serviceorganisatie GMS, zijn de genoemde bedragen van 10.000 tot 50.000 euro te klein. Dirven: "We praten hier niet over gaatjes dichten. Heel veel winkeliers zijn structureel verkeerd gefinancierd. De winsten nemen structureel af. Dat is niet even met een injectie van 50.000 euro bij te spijkeren. Acht op de tien winkeliers hebben niet eens een inkoopplan. Hun voorraden zijn te groot en ze hebben teveel duur kortlopend krediet opgenomen. Retailers zullen radicaal moeten herpositioneren: andere keuzes, andere leveranciers, andere klanten."

Het advies van Dirven, die met GMS 200 winkeliers in schoenen en sport vertegenwoordigt, is gortdroog maar welgemeend. Dirven: "Als het mogelijk is adviseren wij winkeliers de overwaarde op hun eigen huis te benutten in plaats van kortlopend krediet aan te vragen. Die hypotheekruimte kan veel beter benut worden. Dat is één. Verder moeten ze een inkoopplan maken. Wat raken ze kwijt voor de volle prijs? Vaak hebben ze een dubbele voorraad staan en gaat meer dan de helft in de uitverkoop. Dan de huur. Die mag 8 procent van de omzet zijn. Bij 10 procent moeten ze al op een toplocatie zitten. Met 12 of 15 procent gaan ze het never nooit redden. Wat personeel betreft: winkeliers moeten weer zelf in de winkel gaan staan en de touwtjes in handen nemen. Tot slot moeten ze slimme partnerships aangaan met leveranciers, die ook een stukje van het verkooprisico kunnen dragen. Als ze het goed aanpakken, hebben ze helemaal geen externe financiers nodig."